1. VERSPREIDING

Ephialtes manifestator ^{[Soortenregister]} is een wat minder algemene sluipwesp die door heel Nederland voorkomt ^{[Waarneming.nl]}. In de tuin is het een vaste gast die elk jaar op de bijenhotels aanwezig is.

2. GEDRAG

2.1. VLIEGTIJD

De soort is actief van april tot november ^{[Waarneming.nl]}.

2.2. ONTWIKKELING

De wesp is een parasiet op wespen, bijen ^{[Fitton et al. 1988],[Matsumoto 2005],[MacIvor 2019],[Peeters et al. 2004]} en kevers ^{[Baumann 1927]}.

Het wijfje deponeert haar eitjes in de nesten van haar gastheer met behulp van de lange legboor. Met de legboor penetreert ze de nestplug waarmee de gastheer nesten zijn dichtgemaakt, of ze gebruikt scheuren in het materiaal waar het gastheer nest in zit, zie hier.

De larven van PIMPLINAE en dus ook E. manifestator zijn ectoparasieten ^{[Gauld et al. 2002]}.

De larven ontwikkelen zich van de zomer tot aan de lente en verpoppen in april, of op z’n vroegst maart ^{[Baumann 1927]}. Nadat de pop de larve huid heeft afgeworpen begint de ovipositor zich gedurende ±1 – 1,5 uur te strekken ^{[Baumann 1927]}. De holte van de cel is verantwoordelijk voor de kromming van de ovipositor tot de definitieve vorm die de het achter de rug langs tot over het hoofd van de pop brengt ^{[Baumann 1927]}.

Als het volwassen dier uit de pophuid sluipt wordt de ovipositor door bewegingen met de schachten uit de huid getrokken en geduwd. De naar voren staande haren op de schachten spelen een belangrijke rol bij het duwen ^{[Baumann 1927]}.

*Ephialtes* *manifestator* ♀︎, behaarde ovipositor schachten

De schachten bestaan uit twee helften die over de legboor worden gevouwen en in elkaar gehaakt.

*Ephialtes* *manifestator* ♀︎, ovipositor (O) en schachten (S)

3. GASTHEER RELATIES

In de literatuur worden de volgende in Nederland ^{[Soortenregister]} voorkomende soorten genoemd:

Bijen *(APOIDAE)*	–Rosse metselbij (Osmia bicornis) ^{[Peeters et al. 2004]} –Gehoornde metselbij (Osmia cornuta) ^{[Peeters et al. 2004]} –Tronkenbij (Heriades truncorum) ^{[Peeters et al. 2004]}
Wespen *(HYMENOPTERA)*	–Passaloecus gracilis ^{[MacIvor 2019]} –Trypoxylon figulus ^{[Fitton et al. 1988],[Matsumoto 2005],[MacIvor 2019]}

Tabel 5-1: Gastheer soortrelaties in Nederland

4. IDENTIFICATIE

Er zijn in de sluipwespen PIMPLINAE sub-family een aantal genera die er hetzelfde uitzien en die op het oog lastig uit elkaar te houden zijn. Met name:

DOLICHOMITUS (komt niet op bijenhotels ^{[Breugel 2014]})
SCAMBUS
TOWNESIA
PARAPERITHOUS (Tergiet 2 met sterk ingedeukte hoeken ^{[Fitton et al. 1988]})
LIOTRYPHON

Voornaamste onderscheid van deze soorten is de breedte van het gezicht, waarbij die van E. manifestator het breedst is.

Het is een middel-grote tot grote wesp ^{[Fitton et al. 1988]}.

De kenmerken van de soort zijn ^{[Fitton et al. 1988]}:

1. Legboor: lengte > 3,6x lengte achter tibia