Het Aziatisch lieveheersbeestje (Harmonia axyridis) ^{[Cuppen et al. 2015]} is alom vertegenwoordigd in Nederland ^{[Cuppen et al. 2015]} en in de tuin, waar het vermoedelijk ook de meest voorkomende Lieveheersbeestje soort is.

1. VERSPREIDING

Het Aziatisch lieveheersbeestje is een invasieve soort die in 1996 is geïntroduceerd als biologische bestrijder op Bladluis in kassen, en in de buitenteelt zoals sla en bomen ^{[Cuppen et al. 2004]}. De achterliggende gedachte was dat de soort de Nederlandse winters niet kon overleven maar in 2002 is ze toch voor het eerst ‘in het wild’ waargenomen ^{[Cuppen et al. 2004]}. Waarschijnlijk is de soort via België ons land binnen getrokken ^{[Cuppen et al. 2004]}.

Het is nu een van de meest voorkomende lieveheersbeestjes in Nederland en een bedreiging voor inheemse soorten. Dit geldt ook voor de meeste andere Europese landen in het gebied tussen Engeland in het westen, Denemarken in het noorden, Frankrijk en Italië in het zuiden en Tsjechië in het oosten. In zuidelijker landen Spanje, Portugal en Griekenland is de soort aangetroffen maar was in 2008 nog geen sprake van vestiging ^{[Brown et al. 2008]}. Ik heb geen nieuwere gegevens kunnen vinden die een ander beeld geven.

2. GEDRAG

2.1. EETGEDRAG

Het feit dat de soort zich in zo’n korte tijd heeft kunnen vestigen en succesvol kunnen verspreiden heeft mede met het gedrag te maken. Net zoals de meeste lieveheersbeestjes eet ook deze soort bladluizen en is kannibalistisch op de larven van andere lieveheersbeestjes. Wat anders is is dat M. axyridis veel meer eet en een heel divers menu heeft. Per dag eet een volwassen kever zo’n 65 bladluizen per dag, en zo’n 5000 exemplaren, van deze of andere soorten, over de periode van 30 – 130 dagen dat ze actief zijn ^{[Majerus et al. 2006]}. Tevens is de soort agressiever en groter dan de inheemse soorten en wint daardoor onderlinge ontmoetingen vaak ^{[Raak-van den Berg 2012]}. Studies hebben aangetoond dat M. axyridis vruchtbaarder is, meer nakomeling krijgt en vraatzuchtiger is dan Cycloneda sanguinea, een lieveheersbeestjes soort die voorkomt in de VS, en die daardoor verdringt ^{[Majerus et al. 2006]}. Ook eet de soort de eitjes en larven van andere insecten waaronder vlinders (Monarch vlinder) ^{[Raak-van den Berg 2012]}.

Uit een studie ^{[Xue et al. 2009]} waarin de vraat op bladluizen door M. axyridis en het Zevenstippig lieveheersbeestje (C. septempunctata), die andere geduchte rover in de tuin, wordt vergeleken, blijkt dat beide soorten ongeveer evenveel bladluizen per dag eten. De studie vergelijkt de vraat van de larve (derde instar), het volwassen vrouwtje en mannetje van beide soorten. Bij beide soorten eten de larven en vrouwtjes vergelijkbare hoeveelheden en de mannetjes substantieel minder, wat te verklaren is aan de grotere voedsel behoefte tbv de groei en reproductie.

Het geconsumeerde aantal prooidieren is mede afhankelijk van het totale aantal beschikbaar. Om een indruk te geven hieronder een voorbeeld (afgerond) uit de studie (tabel 3) ^{[Xue et al. 2009]} van de verhouding tussen vraat per 24 uur voor larve / vrouw / man:

luizen	C.septempunctata	M.axyridis
120	82 / 90 / 61	96 / 86 / 51
180	105 / 115 / 78	112 / 95 / 54

2.2. ONTWIKKELING

2.3. GIFTIGHEID

Naast het eetgedrag is mogelijk ook giftigheid in de vorm van microsporidia, eencellige parasieten, die de soort met zich mee te draagt een reden voor het success van het Aziatisch lieveheersbeestje. Uit studie blijkt dat de sporen worden worden overgedragen naar de eieren en larven,  wat fatale gevolgen lijkt te hebben voor andere soorten lieveheersbeestjes wanneer die ze consumeren daar zij een lagere tolerantie hebben voor de parasieten dan M. axyridis ^{[Vilcinskas et al. 2013]}.

3. HERKENNING

3.1. EIEREN

De eieren zijn geel gekleurd, maar dat is ook het geval bij vele andere soorten lieveheersbeestjes en dus geen uniek kenmerk.

3.2. LARVEN

INSTAR 4

De 4e instars zijn makkelijk herkenbaar aan de oranje strepen op de randen van het achterlijf.

3.3. PRE-POP

3.4. POP

3.5. VOLWASSENEN

De soort is groot, 5 – 9 mm ^{[Cuppen et al. 2015]}.

Een ander kenmerk van deze soort is de deuk aan de achterkant van de dekschilden, een kenmerk dat in Nederland alleen wordt gedeeld met het Tienstippig lieveheersbeestje ^{[Cuppen et al. 2015]}.

M. axyridis kent een enorme variatie in kleurschema’s en het aantal stippen. Er zijn zo’n 200 kleurvariaties beschreven ^{[Tan 1945]} en tot negentien stippen op beide dekschilden ^{[Tan 1945]}.
Grofweg kunnen de variaties in twee categorieën verdeeld worden ^{[Cuppen et al. 2015]}:

1. wit nekschild met zwarte stippen of stippen verbonden in zwarte ‘M’ vorm, en rode of oranje dekschilden met variabel aantal stippen
2. zwart nekschild met brede witte randen en zwarte dekschilden met een of twee rode stippen

Variant 1

Variant 2

---

Literatuur

^{Brown et al. 2008} Brown, P. M. J., Adriaens, T., Bathon, H., Cuppen, J., Goldarazena, A., Hägg, T., ... & Roy, D. B., 2008. Harmonia axyridis in Europe: spread and distribution of a non-native coccinellid. From biological control to invasion: the ladybird Harmonia axyridis as a model species, 5-21.

^{Cuppen et al. 2004} Cuppen, J., Heijerman, T., van Wielink, P., & Loomans, A., 2004. Het lieveheersbeestje Harmonia axyridis in Nederland: een aanwinst voor onze fauna of een ongewenste indringer (Coleoptera: Coccinellidae)?. Nederlandse Faunistische Mededelingen, 20, 1-12.

^{Cuppen et al. 2015} Cuppen, J.G.M., Kalkman, V.J., Tacoma G.A., & Heijerman, Th., 2015. Veldklapper Lieveheersbeestjes. - EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden, Nederlandse Entomologische Vereniging & Waarneming.nl, Leiden

^{Majerus et al. 2006} Majerus, M., Strawson, V., & Roy, H., 2006. The potential impacts of the arrival of the harlequin ladybird, Harmonia axyridis (Pallas)(Coleoptera: Coccinellidae), in Britain. Ecological Entomology, 31(3).

^{Raak-van den Berg 2012} Raak-van den Berg, C. L., De Lange, H. J., & Van Lenteren, J. C., 2012. Intraguild predation behaviour of ladybirds in semi-field experiments explains invasion success of Harmonia axyridis. PloS one, 7(7), e40681.

^{Tan 1945} Tan, C. C., 1945. Mosaic dominance in the inheritance of color Harmonia axyridis. Department of Biolopy, National University of Chekiang, Hangchow, China.

^{Vilcinskas et al. 2013} Vilcinskas, A., Stoecker, K., Schmidtberg, H., Röhrich, C. R., & Vogel, H., 2013. Invasive harlequin ladybird carries biological weapons against native competitors. Science, 340(6134), 862-863.

^{Xue et al. 2009} Xue, Y., Bahlai, C. A., Frewin, A., Sears, M. K., Schaafsma, A. W., & Hallett, R. H., 2009. Predation by Coccinella septempunctata and Harmonia axyridis (coleoptera: Coccinellidae) on Aphis glycines (Homoptera: Aphididae). Environmental Entomology, 38(3), 708-714.