2018 (Provence – Alpes – Côte d’Azur)

Laatst bijgewerkt: 7 augustus 2022

FOTOVERSLAG: Fréjus - Valensole - Plaine des Maures - 14 t/m 28 juli 2018


In de zomervakantie van 2018 zijn we met de familie naar Zuid-Frankrijk geweest, in de buurt van Fréjus (Côte d’Azur). Tijdens ons verblijf hebben we verschillende mooie plekken bezocht. Met het oog op kerfdieren zijn er  drie locaties een vermelding waard zijn::
1. Camping La Pierre Verte in Fréjus
2. de Lavendelvelden van Valensole (Provence)
3. natuurgebied Plaine des Maures (Var)

Tweekleurige parelmoervlinder
(Melitaea didyma)

Dit jaar waren er erg veel verschillende soorten vlinders, libellen en wespen te zien. Wat opviel was het ontbreken van (grote) kevers. Überhaupt waren er niet bijzonder veel keversoorten behalve twee soorten oliekevers, later meer daarover. Normaal gesproken kom je deze soort veel verschillende soorten tegen en zeker een aantal van de groteren, maar dit keer was de grootste een Gouden tor (Cetonia aurata). Ik heb wel een dood en beschadigd exemplaar van een Heldenbok (Cerambyx cerdo) gevonden maar verder niets. Beetje jammer. Gelukkig waren er van de andere soorten genoeg spectaculaire waarnemingen wat het een erg leuke kerndieren trip. 

 

De Camping (Fréjus)

In de zeer ruim opgezette (familie!) camping was veel natuur aanwezig met verassend veel variëteit in biotopen en fauna. Het begon al bij het huisje dat we bewoonden, waar vlinderstruiken stonden die vooral Koninginnepage (Koninginnepage (Papilio machaon), Dagpauwogen (Aglais io) en een Gouden tor trok. Bij zonsondergang verschenen de Kolibrivlinders (Macroglossum stallatarum).

Koninginnepage (Papilio machaon)
Gouden tor (Cetonia aurata), Fréjus (F)
Gouden tor (Cetonia aurata), Fréjus (F)

Deze struiken werden bevolkt door vrij grote Sabelsprinkhanen met lange sprieten die ’s avonds op het licht in het huisje afkwamen en naar binnen slopen. Een zacht getjirp verraadde dan hun aanwezigheid op het plafond. En er liep nog een bijzonder figuur rond dat ik nog niet eerder had gezien: de Europese lantarendrager. Een klein insect dat zeer ver kan springen. Het heeft een erg bijzonderdere vormgeving alsof de vleugels als een masker over zijn gezicht zijn getrokken. Erg bijzonder. Met het blote oog is dit kenmerk moeilijk te onderscheiden op een diertje van ±9 mm. 

Sabelsprinkhanen (Tettigonidae spec.)
Europese lantaarndrager (Dictyophara europaea)

Het huisje stond vlakbij een kunstmatige lagune met palmbomen waarvan er één in bloei stond. De trossen bloemen zaten vol met insecten waaronder twee spectaculaire soorten: de Houtbij (Xylocopa) en de wesp Scolia flavifrons. Die laatste kende ik nog niet. Het is één van de grootste wespen van Europa, een monster van 6cm of meer. Helaas, helaas, helaas… het duurde even voor er een foto opportunity was en tegen die tijd kwamen ze niet meer omdat de palmbloemen niet vers genoeg meer waren. Tijdens de reis heb ik Scolia nog een paar keer gezien maar nooit rustend. Zijn kleinere broertje (of zusje) Scolia hirta was er ook en die is wel op foto vastgelegd. 
Natuurlijk wel opmerkelijk dat in één tros bloemen zowel de grootste bij als wesp van Europa zit. Van de houtbij heb ik nog twee dode exemplaren kunnen bemachtigen. Eentje was door kinderen gebruikt als vlag in een zandkasteel… 

Vlakbij het huisje lag een leeg open gebied te bakken in de zon waar mierwespen, ook bekend onder de naam fluweelmieren, op de grond foerageerden in verschillende afmetingen, van kleiner dan 5 mm to ongeveer ±1cm. De naam fluweelmier is een beetje misleidend daar het een wespenfamilie betreft, waarvan de vrouwtjes vleugelloos zijn. De naam fluweelmier is wat mij betreft qua uiterlijk wel zeer toepasselijk omdat ze eruit zien als fluffy mieren. Maar beter niet aaien want naar het schijnt kunnen de vrouwtjes venijnig steken.

Mierwesp / Fluweelmier (Physetopoda halensis)

Ze zijn erg lastig om te fotograferen daar ze nauwelijks stil blijven zitten en snel rondlopen. Met mijn camera in één hand, heb ik kruipend op de andere hand een paar uur achter een grotere mierwesp aangejaagd met één mager bruikbare foto als opbrengst.
Op deze vlakte fladderden ook diverse Icarus blauwtjes (Polyommatus icarus) rond waarvan één vrouwtje ook eitjes legde, wat ik op foto vast heb kunnen leggen, inclusief het eitje. De eitjes werden per stuk gedeponeerd op kleine (rol?)klaver plantjes met maar een paar blaadjes….

Icarusblauwtje (Polyommatus icarus), ei-leggend
Icarusblauwtje (Polyommatus icarus), ei

Vlak boven de vlakte vlogen vooral Bruinrode heidelibellen (Sympetrum striolatum), een erg mooie soort. Verderop in een iets lager gelegen deel was een stroompje waar Beekoeverlibellen (Orthetrum coerulescens) foerageerden. Wat bij deze soort opviel is dat ze meestal op de grond rustten ipv op takken of andere uitstekende objecten, wat vooral lelijke achtergronden in foto’s opleverde.

Bruinrode heidelibel (Sympetrum striolatum)
Beekoeverlibel (Orthetrum coerulescens), ♂︎

Tussen het hoge en lage gedeelte zat nog een centrale bush-zone waar heel veel krekels en sprinkhanen in zaten, maar ik ben er niet meer aan toe gekomen om ze te bekijken.

Langs één van de hoofdweggetjes die door de camping loopt, zat een grote kolonie Koperen beekjuffers (Calopteryx haemorrhoidalis).

Koperen beekjuffer (Calopteryx haemorrhoidalis), ♀︎
Koperen beekjuffer (Calopteryx haemorrhoidalis), ♂︎

Deze juffers verzamelden zich ’s ochtends in de struiken die op het glooiende rode rotslandschap naast de weg stonden, om in de zon op te warmen. Ik schat meer dan 30 exemplaren, waarvan veel vrouwtjes. De weg lag hoog en beneden bij het stroompje, dat de hele camping doorkruiste, zaten er nog veel meer. Dat er zoveel vrouwtjes waren kan komen doordat de mannetjes mogelijk eerder vertrokken. Op een vroeger tijdstip waren er meer mannetjes, ongeveer een verhouding van 1 : 5.
De vrouwtjes kwamen in twee kleurvarianten voor: met groene of gelige thorax. Wat ik erg mooi vind aan deze soort is het zwarte gezicht met de gitzwarte ogen, waardoor de diertjes een wat sinistere grimas krijgen.  Het mannetje is ook heel donker gekleurd, bijna volledig zwart met een rode-roze metaalglans. Prachtig.

Het stroompje naar beneden volgend kwam maakte het een bocht waarin vooral Witte breedscheenjuffers (Platycnemis latipes) ronddartelden. 

Witte breedscheenjuffer (Platycnemis latipes), ♀︎
Witte breedscheenjuffer (Platycnemis latipes), ♂︎

En een Zwervende pantserjuffer man. 

Zwervende pantserjuffer ♂︎ (Lestes barbarus), Fréjus (F)

In het water foerageerde een schildpad onder riet… een wilde?! Helaas een beetje brakke foto omdat het schrok van mij en wegdook, maar toch een leuke vondst.

Schildpad

Even verderop was de omheining kapot en kon je de camping uitlopen. Daarachter lag een verwilderde weide die ingeklemd was tussen het stroompje aan de ene en rode rotsheuveltjes met cactussen aan de andere kant. Die heuveltjes waren een erg mooie wildewesten-achtige setting. De weide werd bevolkt door massa’s sprinkhanen, zowel veld en sabel, in allerlei gedaanten en groottes.

Veldsprinkhanen (Acrididaea spec.)





Sabelsprinkhaan, Tettigonidae spec., ♂︎
Grote groene sabelsprinkhaan (Tettigonia viridissima)




Sabelsprinkhaan ♂︎ (Tettigonidae spec.)

Ook twee soorten oliekevers, Mylabris quadripunctata en Mylabris variabilis waren in enorme aantallen vertegenwoordigd. Eigenlijk waren deze kevers bijna overal waar we kwamen aanwezig. Ze zaten vooral in bloemen waarvan bij sommigen planten soorten die bloemen werden opgegeeten (Cichorei) en van andere alleen stuifmeel werd gegeten. Soms met verschillende exemplaren per bloem.

Oliekever (Mylabris variabilis), Valensole (F)
Oliekever (Mylabris variabilis), Valensole (F)
Oliekever (Mylabris quadripunctata), Valensole (F)
Oliekever (Mylabris quadripunctata), Valensole (F)

In de weide zaten ook diverse Aardbeivlinders (Pyrgus malvae) en een Oranje luzernevlinders (Colias crocea). Die laatste hebben mijn geduld getest want ze blijven niet lang zitten en elke keer als ik weer net naar ze toe was gekomen vlogen ze weer verder. 

Oranje luzernevlinder (Colias crocea), ♀︎
Aardbeivlinder (Pyrgus malvae)

Er zat hier ook een kolonie Tweekleurige parelmoervlinders (Melitaea didyma) die ondanks hun felle oranje kleur gewoon onzichtbaar worden zodra ze landen. Met vleugels dicht wordt de onderkant van de vleugels zichtbaar die licht crème gekleurd is met strepen die doen denken aan grasstengels en waarmee de camouflage tov de achtergrond compleet is. De details op deze vlinder zoals de blauwe ogen en de fel oranje knoppen op de antennes maken dit in mijn ogen een erg mooie vlinder.

Tweekleurige parelmoervlinder (Melitaea didyma)
Tweekleurige parelmoervlinder (Melitaea didyma)

Op en rond de rotsheuvels zaten veel Kleine vuurvlinders (Lycaena phlaeas) en wat Icarusblauwtjes. Vuurvlindertjes zijn persoonlijke favorieten, super om zoveel exemplaren bij elkaar te zien.

Kleine vuurvlinder (Lycaena phlaeas)

In de overgangszone tussen de weide en de rotsen zaten vooral Hooibeestjes (Coenonympha pamphilus) en Tweekleurig hooibeestjes (Coenonympha arcania).

Tweekleurig hooibeestje (Coenonympha arcania), Fréjus (F)
Hooibeestje (Coenonympha pamphilus)

Deze overgangszone volgend waaierde de weide naar achteren diep uit met aan één zijde het droge glooiende rotsachtige cactus landschap. Hier zaten mega grote sabelsprinkhanen (> 10 cm) die ik niet op de foto kreeg omdat ze mij eerder zagen en diep de struiken in vluchten. 
Een vos schrok op van mij en verdween dieper in het landschap. In de cactussen huisden kleine kolonies fraaie Tentweb spinnen.

Vos
Tentweb spin
(Cyrthophora spec.)

De spinnen hebben een heel groot 3d bolvormig web waarin een omgekeerde trechter hangt met daarin de spin. Tevens had deze soort altijd 3 witte objecten in het web hangen. Ik dacht eerst dat het ingekapselde prooien waren maar op de foto’s lijkt het toch iets anders te zijn.

In dit gebied groeide een lage distel-achtige met groene bloemen die zeer populair was bij verschillende soorten insecten, waaronder Vuurvlindertjes, Hooibeestjes, langsteelgraafwespen, de zeer fraaie westbok Chlorophorus varius en de eerder genoemde Scolia hirta.

Dolkwesp (Scolia hirta)
Westbok (Chlorophorus varius)
Langsteelgraafwesp (Sphecidae spec.)

Ook liep ik één Kaasjeskruiddikkopje (Carcharodus alceae) op Groot kaasjeskruid tegen het lijf. 

Kaasjeskruiddikkopje (Carcharodus alceae), Fréjus (F)
Kaasjeskruiddikkopje (Carcharodus alceae), Fréjus (F)

Bij de ingang/uitgang van de weide lag een steen met daaronder een nest van de Franse veldwesp, een wesp met een delicate tekening.

Franse veldwesp (Polistes dominula), nest
Franse veldwesp (Polistes dominula), nest

Bovenstaande foto’s van het wespennest heb ik op de laatste keer dat ik in de weide was gemaakt, bij het verlaten van de weide. En terwijl ik die aan het maken was schoot er opeens een klein stokje over de grond. Dat was een bonus in de vorm van een bidsprinkhaan, Rivetina Baetica. Een gelukje.

Bidsprinkhaan (Rivetina baetica)

Bidsprinkhanen zijn mijn favoriete insecten, maar in Europa had ik er tot dan toe nog maar twee gezien. Dus om deze dan tegen te komen was een aangename verassing (overigens was ik wel al eerder voldaan daar dit de tweede bidsprinkhaan werd deze vakantie).

In de camping was een speeltuin aanwezig waarvan zowel de speeltuigen als de tuin zelf omringd was met houten balken. Hierin zaten verschillende kolonies Zwarte reuzenmier (Camponotus vagus). 

Zwarte reuzenmier (Camponotus vagus)

Natuurlijk waren er overal ook veel Zangcicaden. De exemplaren die ik kon zien waren Cicada orni. In bomen en struiken zaten de huiden waar ze uitgeslopen waren.

Vervelling Zangcicade (Cicada orni), Fréjus (F)
Zangcicade (Cicada orni), Fréjus (F)

Fotogallerij Fréjus

 

Vervelling Zangcicade (Cicada orni)

Afbeelding 1 van 35

 

Valensole

Valensole is één van dé plekken voor het bezichtigen van Lavendel velden. De velden trekken verschrikkelijk veel insecten aan. Er hangt een constante zoem in de lucht van de honderduizenden bijen die er foerageren. Echt indrukwekkend. Het mooiste veld vonden we per toeval op de terugweg (en er was bijna niemand?!) waardoor er niet voldoende tijd was om al het moois vast te leggen, aaaarggh!! 

Lavendelveld Valensole
met lieftallige Echtgenote
(Home sapiens var. seres-batavica, ♀︎)

Boven de velden fladderden allerlei vlinders zoals Konings- en Koninginnepages, Wespvlinders, Boswachters, Blauwtjes. Er waren ook grote roofvliegen van een paar centimeter die het gemund hadden op de bijen. 

Roofvlieg (Asilidae spec.), Valensole (F)
Roofvlieg (Asilidae spec.)
Koningspage (Iphiclides podalirius)
Grote boswachter (Hipparchia fagi), Valensole (F)
Grote boswachter (Hipparchia fagi)
Koningspage (Iphiclides podalirius), Valensole (F)
Koningspage (Iphiclides podalirius)

Fotogallerij Valensole

Koningspage (Iphiclides podalirius)

Afbeelding 2 van 4

 

Plaine des maureS

Het natuurgebied Plaine des Maures heeft op mij de meeste indruk gemaakt. Een prachtig gebied. Dit unieke natuurgebied, de enige in zijn soort in Frankrijk, wordt ook de Savanne van Frankrijk genoemd, dus dat geeft wel een beeld. Kurkdroog en ‘stil’… ware het niet voor de keiharde zang van een gigantisch aantal Cicada orni.

Zangcicade (Cicada orni), Plaine des Maures (F)
Zangcicade (Cicada orni)

Deze cicaden zaten met massa’s op de bomen ook laag bij de grond en vol in zicht. In elke boom en boompje 5 of meer, oplopend tot meer dan 25 exemplaren!

We hadden een mooi picknick plekje gevonden tussen de bomen waar een groot aantal Kleine heivlinders (Hipparchia statilinus) rondfladderden. Deze vlinders gaan opmerkelijk met hun kop naar boven op de boom-stammen zitten. 
Terwijl we genietten van de picknick hoorden we iets op het kleed vallen. Het bleek een verse dode heivlinder te zijn… ?! Dus niet alleen de mussen vallen dood van het dak.

Kleine heivlinder (Hipparchia statilinus), Plaine des Maures (F)
Kleine heivlinder (Hipparchia statilinus)

Struinend door het lage kale struikgewas kwam ik zeer fraaie sprinkhanen tegen. De groene en bruine exemplaren zag ik copulerend. Het groene vrouwtje is een stuk groter dan het mannetje.

Veldsprinkhaan ♀︎ (Acrididaea spec.), Plaine des Maures (F)
Veldsprinkhaan ♀︎ (Acrididaea spec.), Plaine des Maures (F)
Veldsprinkhaan (Acrididaea spec.), Plaine des Maures (F)
Veldsprinkhaan (Acrididaea spec.), Plaine des Maures (F)
Veldsprinkhaan ♂︎ (Acrididaea spec.), Plaine des Maures (F)
Veldsprinkhaan ♂︎ (Acrididaea spec.), Plaine des Maures (F)

In het natuurgebied ligt ook een kunstmatig meertje, op de oever waarvan er verschillende Purperlibellen (Trithemis annulata) en Vuurlibellen (Crocothemis erythraea) zaten. De kleur van beiden waren opzienbarend. De Vuurlibelle is ongelofelijk diep en fel rood gekleurd. De Purperlibelle heeft een hele mooi diepe bordeaux rode kleur met een magenta waas. Briljant! De vleugelribben van de Purperlibelle zijn daarbij ook nog mooi rood gekleurd.

Vuurlibel (Crocothemis erythraea)
Purperlibel (Trithemis annulata)

Bij het stuwmeer op op een muur van de stuw, zat een hele grote Bloemkool sprinkhaan (Anacridium aegyptium) van ±8-10 cm verscholen achter een struik Grote kattenstaart.

Bloemkoolsprinkhaan (Anacridium aegyptium), Plaine des Maures (F)
Bloemkoolsprinkhaan (Anacridium aegyptium)

En terwijl ik die zit te fotograferen zie ik vanuit mijn ooghoek een vlinder fladderen tussen de struik. Bij nader inzien bleek hij niet te fladderen maar bleek de Cleopatra (Gonepteryx cleopatra) gegrepen door een enorme bidsprinkhaan, een vrouwtjes Empusa pennata. Ik schat een exemplaar van ±8 cm. Wat een indrukwekkend monster. De vreemde kleur van roze met bruingrijs geeft een indruk van rottend vlees. Dit was de beste waarneming van de hele trip en staat voorlopig in mijn top 3 ontmoetingen. Waanzinnig!!

Bidsprinkhaan ♀︎ (Empusa pennata), Plaine des Maures (F)
Bidsprinkhaan ♀︎ (Empusa pennata)
Bidsprinkhaan (Empusa pennata) ♀︎, Plaine des Maures (F)
Bidsprinkhaan ♀︎ (Empusa pennata)
Naast insecten leven hier ook schildpadden, maar die hebben we niet gezien daar we midden op de dag waren  ipv in de ochtend of ’s avonds.

 

Al met al was dit een fantastische plek… hier ga ik zeker nog eens terugkomen.

 

Fotogallerij Plaine des maures

 

Veldsprinkhanen ♂︎ (Acrididaea spec.)

Afbeelding 1 van 8

 


Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *