1. VERSPREIDING
Coelioxys elongata [1] komt voor aan de kust, op de hogere zandgronden en in het heuvelland [3] en is een zeldzame soort [2].
2. GEDRAG
2.1. ACTIVITEIT
De soort is actief van mei tot september [3].
2.2. ONTWIKKELING
Coelioxys zijn broedparasitoïden op vooral Megachile soorten. De Coelioxys soorten zijn daarom te vinden waar de gastheren zich ophouden en nestelen, dwz in plantenstengels of oude gangen in hout [3]. Daar een aantal van de gastheren ook in kunstmatige nestgelegenheden, zoals bijenhotels, nestelen zijn ze ook daar aan te treffen.
Er is één generatie per jaar [3].
Wanneer het vrouwtje een gastheer nest heeft gevonden zal het met haar achterlijf eerst het nest betreden en een ei afleggen in de achterwand van de nestcel [3].
De eerste en tweede instars zijn gebonden aan het ei [3]. De eerste instar ontwikkeld zich in twaalf uur naar de tweede [3]. De tweede instar heeft kaken waarmee het de gastheer larve kan doden. De derde instar beweegt zich vrij door de cel en vertoont predator gedrag en zal het ei, de gastheer of eventuele andere Coelioxys larven verorberen [3]. De derde, vierde en vijfde instars eten de pollen uit de voedselvoorraad van de gastheer [3].
2.3. NECTARPLANTEN
De volwassen dieren kunnen worden aangetroffen op bloemen waar ze nectar drinken. Kegelbijen hebben een lange tong en bezoeken alleen bloemen waarin de nectar diep ligt. C. elongata is gebruikt in ieder geval de volgende nectarplanten in mijn tuin (eigen observaties, het geslacht dat de bloemen bezocht is aangegeven):
| Kruisbloemenfamilie (Brassicaceae) | – Damastbloem (Hesperis matronalis), ♂ |
| Zonneroosjesfamilie (Cistaceae) | – Halimium umbellatum, ♀ |
| Lipbloemenfamilie (Lamiaceae) | – Wilde marjolein (Origanum vulgare), ♂ – Salvia sp., ♀ |
| Vlinderbloemen familie (Leguminosae) | – Brede lathyrus (Lathyrus latifolius), ♀ |
3. PARASITAIRE RELATIES
Behangersbijen (MEGACHILIDAE) zijn de voornaamste gastheren van C. elongata [3,4].
De volgende in de literatuur genoemde gastheren komen voor in Nederland:
| Bijen (MEGACHILIDAE) | – M. centuncularis [3,4,5] – M. circumcincta [3,4] – M. leachella [3,4] – M. ligniseca [3,4] – M. maritima [3] – M. pyrenaea [3] – M. willighbiella [3,4,5] |
In de tuin komen de volgende gastheren voor, of zijn waargenomen:
| Bijen (MEGACHILIDAE) | – M. centuncularis [3,4,5] – M. leachella [3,4] – M. willighbiella [3,4,5] |
4. HERKENNING
Zowel de mannetjes als de vrouwtjes Coelioxys zijn op het oog erg lastig te onderscheiden en sommige soorten zijn niet te onderscheiden zonder preparaat van de genitaliën, wat o.a. geldt voor de mannetjes C. elongata.
♀
1. Coxae voorpoten met doorn [4]
2. Punt tergiet 6 wijst nooit omhoog [4]
3. Haarbanden tergieten 2 en 3 ononderbroken [4]
4. Gradulus onderbroken [5]
5. Haarbanden sternieten 2 tot 4 ononderbroken [4]
6. Sterniet 2 glimmend en dicht gepuncteerd [5]
Dit is een secundair karakteristiek (zie discussie met Albert de Wilde). In dit exemplaar is de sterniet niet echt dicht gepuncteerd en lijkt meer op C. inermis. Echter het volgende kernmerk op sterniet 4 is belangrijker en dat komt overeen met C. elongata.
7. Sterniet 4 opzij van midden dof en zeer dicht gepuncteerd [4,5]
8. Sterniet 5 caudaal versmald [4]
9. Sterniet 5 licht ingebocht [4,5]
Dit kenmerk kan ook gevonden worden op C.inermis.
10. Sterniet 6 met twee tanden opzij [4,5]
11. Sterniet 6 lang en smal, aan einde abrupt versmald tot een lange tand [4]
12. Bovenkaak gebogen, zonder duidelijke knik
♂
Mannetje niet te onderscheiden van C. inermis en C. mandibularis zonder genitaliën onderzoek.
- Coxae voorpoten met doorn [4]
- Tergiet 6 met zes doornen [4]
- Rand sterniet 4 gaaf en rond, soms met geringe inbochting [4]
- Geen tandje tussen uitsteeksels sterniet 6 [4]
- Sporen achterpoot lichtbruin [4]
- Slapen zo breed als oog of smaller, Tergiet 2 aan basis dichter en fijner gepuncteerd dan op de rest [4]
- Genostylus aan einde iets verbreed [4]
- Haarbanden tergieten 2 tot 5 ononderbroken in verse exemplaren [5]
- Haarbanden sternieten 2 tot 4 ononderbroken [5]
Referenties
1 Nederlands Soortenregister2 Waarneming.nl
3 Peeters, T.M.J., H. Nieuwenhuijsen, J. Smit, F. van der Meer, I.P. Raemakers, W.R.B. Heitmans, C. van Achterberg, M. Kwak, A.J. Loonstra, J. de Rond, M. Roos & M. Reemer 2012. De Nederlands bijen (Hymennoptera: Apidae s.l.). - Natuur van Nederland 11, Naturalis Biodiversity Center & European Invertebrate Survey - Nederland, Leiden.
4 NIEUWENHUIJSEN, Hans. Determinatietabel voor de bijen van het genus Coelioxys in Nederland. Bzzz/HymenoVaria, 2010, 1.1: 32-35.
5 Rowson, R. & Pavett, M. 2008. A visual guide for the identification of British Coelioxys bees. 7pp. Privately published, Cardiff, UK.
