INHOUD
1. Verspreiding
2. Gedrag
3. Voedselplanten
4. Prooi relaties
5. Parasitaire relaties
6. Herkenning
1. VERSPREIDING
S. bifasciatus [1] komt verspreid over Nederland voor en is een algemene soort, met uitzondering van Zeeland en Groningen waar de soort zeldzaam is [2,3].
2. GEDRAG
2.1. ACTIVITEIT
De soort is actief van mei tot half september [2,3].
2.2. ONTWIKKELING
S. bifasciatus nestelt meestal in holle stengels, maar is ook gevonden in muren (ook gebouwen) en dood hout [3]. Ze maakt ook gebruik van bijenhotels en is daarnaast gevonden in gallen van de halmvlieg genus Lipara (CHLOROPIDAE) [3].
Het vrouwtje vult normaliter een nest cel met één prooi, maar soms worden 2 of meer prooidieren gebruikt als er een overvloed aanwezig is [4].
Bij het bouwen van de nest cellen hanteert het vrouwtje een adaptieve strategie waarbij het de lengte van de nest cellen wordt aangepast bij een wijziging van de diameter van de nest gang. De resulterende cel lengte heeft effect op het geslacht van de wesp die zich ontwikkeld waarbij langere cellen zorgen voor meer vrouwtjes, en voor zwaardere vrouwtjes. Er is geen effect op mannetjes.
Daarbij geldt ook dat bij een groter aantal cellen er minder vrouwtjes zullen ontwikkelen. Oudere vrouwtjes zullen minder cellen per nest bouwen en minder voedsel aanbrengen, en uit die nesten zullen minder vrouwtjes ontwikkelen.
BIJENHOTEL
De wesp maakt gebruik van kunstmatige nesthulp met een voorkeur voor [5]:
– nestblokken hangend op een hoogte van 1 tot 2 meter
– nestblokken met een oriëntatie op het noorden of westen (hypothese), de soort maakt ook gebruik van nestblokken met een zuid of oost oriëntatie.
– nestgangen met een diameter van 3-4 mm
Ik heb de soort in de tuin waargenomen op:
| Sectie | Nestblok |
|---|---|
| II | 2, 8 |
3. PLANT RELATIES
3.1. VOEDSELPLANTEN
De volwassen S. bifasciatus wespen voeden zich ook met nectar en/of pollen. In de literatuur worden de volgende planten soorten en groepen genoemd [5]:
| Schermbloemen familie (Apicaceae) | Pastinaak (Pastinaca sativa) [6] |
3.2. PROOI PLANTEN
Uit onderzoek is gebleken dat de prooidieren worden gezocht in verschillende boomsoorten en dat S. bifasciatus flexibel is in het zoeken naar geschikte bronnen voor prooidieren en gebruik van o.a. de volgende boomsoorten zijn onderkend:
| Ratelpopulier (Populus tremula) [4] |
| Wilg (Salix sp.) [4,9] |
| Witte els (Alnus incana) [4] |
Tuinsoorten
Zover ik weet staan geen van deze bomen bij de tuin in de buurt, wat mogelijk ook een verklaring is voor het feit dat ik deze wesp nog maar één keer heb aangetroffen.
4. PROOI RELATIES
De soort is nauw oligofaag op keverlarven uit de familie bladhaantjes (CHRYSOMELIDAE) [3]. In de literatuur worden de volgende in Nederland voorkomende soorten genoemd:
| CHRYSOMELINAE | – Plagiosterna aenea (Linaeidea aenea) [4] – Phratora laticollis [4] – Phratora vitellinae [4] – Phratora vulgatissima [4,9] – Plagiodera versicolora [4] |
5. PARASITAIRE RELATIES
De volgende nestparasieten van S. bifasciates worden genoemd in de literatuur:
| Goudwespen (HYMENOPTERA, CHRYSIDIDAE) | – Chrysis angustula [3,10] – Chrysis ignita [3,8] – Chrysis fulgida [10] – Chrysis viridula (gezien bij nesten) [3] |
| Bronswespen (CHALCIDOIDAE, EULOPHIDAE) | – Melittobia acasta [3] |
| Sluipwespen (HYMENOPTERA, ICHNEUMONIDAE) | Hoplocryptus – Hoplocryptus confector [10,11] |
De volgende nest parasieten zijn waargenomen in de tuin:
| Goudwespen (HYMENOPTERA, CHRYSIDIDAE) | – Chrysis ignita |
| Sluipwespen (HYMENOPTERA, ICHNEUMONIDAE) | Hoplocryptus – Hoplocryptus confector [10,11] |
6. HERKENNING
Lengte mannetjes: 7 – 11 mm
Lengte vrouwtjes: 7 – 11 mm-35
Genus
Symmorphus is te herkennen aan de lengtegroef op het eerste tergiet [7]. Daarnaast heeft het genus net als Ancistrocerus een dwarskiel op tergiet 1.
2. Borststuk met korte strakke beharing, beharing bovenkant (mesonotum) donker, beharing zijden (mesopleura) licht [7]
3. Pronotum met doorlopende dwarsrand tot aan de hoeken [7]
4. Antenneschacht zwart [7]
7. Tergieten 1, 2 en 4 met gele band, tergiet 3 soms geel gevlekt [7]
Er is een variant S. bifasciatus eumenoides die twee gele niervlekken heeft op het tweede tergiet [3]. Zie ook hier.
8. Bovenste deel mesopleuron, boven de dwarsgroef, met grote diepe putten, gebied tussen putten is kleiner dan put diameter [7]
9. Vertikale deel tergiet 1 korter dan horizontale deel
1. Antenne met 12 segmenten [3]
1. Antenne met 13 segmenten [7]
2. Antenne segment 13 even lang als breed [7]
Literatuur
1 Nederlands Soortenregister2 Waarneming.nl
3 Peeters, T.M.J., C. van Achterberg, W.R.B. Heitmans, W.F. Klein, V. Lefeber, A.J. van Loon, A.A. Mabelis, H. Nieuwen-huijsen, M. Reemer, J. de Rond, J. Smit, H.H.W. Velthuis, 2004. De wespen en mieren van Nederland (Hymenoptera: Aculeata). – Nederlandse Fauna 6. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, Leiden, knnv Uitgeverij, Utrecht & European Invertebrate Survey – Nederland, Leiden.
4 Budrienė, Anna. (2003). Prey of Symmorphus Wasps (Hymenoptera: Eumeninae) in Lithuania. Acta Zoologica Lituanica. 13. 306-310. 10.1080/13921657.2003.10512686.
5 BUDRIENE, Anna. Reproductive ecology and behaviour of predatory wasps (Hymenoptera: Eumeninae). Doctor al thesis. Vilnius, 2004.
6 AMOLIN, A. V.; OGOL, I. N. Ïèùåâûå ñâÿçè ñêëàä÷àòîêðûëûõ îñ (Hymenoptera: Vespidae) ñ öâåòêîâûìè ðàñòåíèÿìè (Magnoliophyta) â Äîíáàññå Trophic relations of wasps (Hymenoptera: Vespidae) with flowering plants (Magnoliophyta) in Donbass.
7 SCHMID-EGGER, C. H. Bestimmungsschlüssel für die deutschen Arten der solitären Faltenwespen (Hymenoptera: Eumeninae). Deutscher Jugendbund für Naturbeobachtung, 1994, 54: 90.
8 PEREIRA‐PEIXOTO, MARIA HELENA, et al. Diversity and specificity of host‐natural enemy interactions in an urban‐rural interface. Ecological Entomology, 2016, 41.3: 241-252.
9 WOOD, Thomas; GOULSON, Dave. Aculeate bee and wasp survey report 2015/16 for the Knepp Wildland Project.
10 PAERN, Madli, et al. Host specificity of the tribe Chrysidini (Hymenoptera: Chrysididae) in Estonia ascertained with trap-nesting. EJE, 2015, 112.1: 91-99.
11 Schwarz, Martin. (2007). Revision der westpaläarktischen Arten der Gattung Hoplocryptus THOMSON (Hymenoptera, Ichneumonidae). Linzer Biologische Beiträge. 39.
12 Horst Woydak (2006): Hymenoptera Aculeata Westfalica Die Faltenwespen von Nordrhein-Westfalen (Hymenoptera, Vespoidea; Vespidae und Eumenidae) (Soziale Papier- und Lehmwespen) – Abhandlungen aus dem Westfälischen Provinzial-Museum für Naturkunde – 68_1: 3 - 133.
