Officiële naam:
Synoniemen:
INHOUD
1. Verspreiding
2. Gedrag
3. Plant relaties
4. Prooi relaties
5. Parasitaire relaties
6. Herkenning
1. VERSPREIDING
Agenioideus sericeus is een zeer zeldzame wesp in Nederland en met name in het zuiden voorkomt [Waarneming.nl],[Peeters et al. 2004],[Nieuwenhuijsen 2008].
Tuinsoort
De soort is sinds de eerste waarneming in 2019 een jaarlijks terugkerende gast in onze tuin.
2. GEDRAG
2.1. ACTIVITEIT
De soort is actief van eind mei tot september [Peeters et al. 2004]. Mogelijk bivoltien [Peeters et al. 2004].
2.2. ONTWIKKELING
Nest
De soort nestelt in zanderige hellingen en de voegen van oude muren [Peeters et al. 2004],[Gros & Wahis 2002]. Het nest bestaat uit één of enkele broedcellen [Gros & Wahis 2002]. Waarnemingen laten zien dat de wesp zowel voor als na de jacht met de bouw van het nest begint [Gros & Wahis 2002].
2.3. JACHT
Een gevangen prooi wordt zij- of achterwaarts, aan de basis van de middelste poten over de grond naar het nest gesleept [Gros & Wahis 2002]. De spin wordt aan de spintepel het nest in getrokken [Gros & Wahis 2002].
3. PLANT RELATIES
3.1. VOEDSELPLANTEN
In de literatuur worden de volgende planten soorten en groepen genoemd:
Apiaceae (Schermbloemenfamilie) | – |
Tuinsoorten
In de tuin staan schermbloemigen maar ik heb de soort daarop nog niet foeragerend waargenomen.
Apiaceae (Schermbloemenfamilie) | Foeniculum – Foeniculum vulgare (Venkel) Pastinaca – Pastinaca sativa (Pastinaak) |
4. PROOI RELATIES
De soort gebruikt spinnen voor haar broed [Peeters et al. 2004],[Nieuwenhuijsen 2008],[Eberhard 1970],[Gros & Wahis 2002].
In de literatuur worden de volgende in Nederland [Soortenregister] voorkomende soorten genoemd:
Araneidae [Gros & Wahis 2002] (Kruisspinachtigen) | Araneus – Araneus diadematus (Kruisspin) [Eberhard 1970],[Gros & Wahis 2002] Zygiella – Zygiella x-notata (Venstersectorspin) [Eberhard 1970] |
Thomisidae [Gros & Wahis 2002] (Krabspinnen) | |
| Linyphiidae [Gros & Wahis 2002] (Hangmatspinnen) | Linyphia – Linyphia triangularis (Herfsthangmatspin) [Gros & Wahis 2002] |
Salticidae [Gros & Wahis 2002] (Springspinnen) | |
Tetragnathidae | Meta [Gros & Wahis 2002] |
Tuinsoorten
In een eigen waarneming heb ik de wesp een gevangen spin Zygiella x-notata geobserveerd, zie hier.
Araneidae (Kruisspinachtigen) | Zygiella – Zygiella x-notata (Venstersectorspin) |
5. PARASITAIRE RELATIES
Ik heb geen literatuur referenties kunnen vinden over parasieten van deze soort.
6. HERKENNING
Lengte mannetjes: 4,5 – 6 mm
Lengte vrouwtjes: 6 – 7,5 mm
Genus
Het genus Agenioideus is te herkennen aan:
1. Kop: binnen oogrand beneden evenwijdig of licht convergerend [Nieuwenhuijsen 2008]
2. Kop: antenne schacht (scapus), het eerste antennesegment, hoger ingeplant dan onderste oogrand [Nieuwenhuijsen 2008]
3. Kop: voorhoofd niet bol [Nieuwenhuijsen 2008]
4. Kop: kaken normaal (kort en breed) [Nieuwenhuijsen 2008]
5. Kop: antennen lang en slank [Nieuwenhuijsen 2008]
6. Voorvleugel: proximale rand tweede discoïdale cel met uitzakking [Nieuwenhuijsen 2008]
7. Voorvleugel: pterostigma slank [Nieuwenhuijsen 2008]
8. Voorvleugel: lengte ader 2r-rs <= breedte pterostigma [Nieuwenhuijsen 2008]
9. Borststuk: propodeum afgerond, loopt niet uit in uitsteeksels [Nieuwenhuijsen 2008]
10. Borststuk: caudale deel propodeum loopt geleidelijk over in horizontale deel en is afgerond [Nieuwenhuijsen 2008]
11. Achterpoot: hechtkussen achterpoot tussen de klauwen [Nieuwenhuijsen 2008]
12. Achterpoot: distale rand scheen draagt doorns van ongelijke lengte en op ongelijke onderlinge afstand [Nieuwenhuijsen 2008]
13. Poten: klauwtjes vrouwtje getand of niet getand (A. sericeus getand) [Nieuwenhuijsen 2008]
14. Poten: arolium klein en smal, klauwkam zwak ontwikkeld [Nieuwenhuijsen 2008]
15. Delen pronotum, propodeum en eerste achterlijfssegment zonder brons- of zilverkleurige schubharen [Nieuwenhuijsen 2008]
16. Lichaam hoogstens kort behaard, maar geen vacht (A. sericeus met kort haar) [Nieuwenhuijsen 2008]
17. Achterlijf: tergiet 1 vaak donker, soms tergiet 2 rood (A. sericeus beide zwart) [Nieuwenhuijsen 2008]
18. Achterlijf: sterniet 2 zonder dwarse groef [Nieuwenhuijsen 2008]
19. Achterlijf: tergiet 6 kaal of behaard, nooit met borstelharen (A. sericeus behaard) [Nieuwenhuijsen 2008]
exemplaar voor foto identificatie gevangen op 21-viii-2021, lengte ±8mm
- Antenne met 12 segmenten [Nieuwenhuijsen 2008]
2. Achterlijf met 6 segmenten [Nieuwenhuijsen 2008]
3. Tergiet 6 met pygidium [Nieuwenhuijsen 2008]
KOP
1. Clypeus: voorrand trapeziumvormig [Nieuwenhuijsen 2008],[Notton 2018]
2. Clypeus: zwart [Nieuwenhuijsen 2008]
BORSTSTUK
1. Propodeum: oppervlak glad en bedekt met wit dons [Nieuwenhuijsen 2008]
2. Poten: zwart [Nieuwenhuijsen 2008]
ACHTERLIJF
1. Tergiet 2 zwart [Nieuwenhuijsen 2008]
1. Antenne met 13 segmenten [Nieuwenhuijsen 2008]
2. Achterlijf met 7 segmenten [Nieuwenhuijsen 2008]
3. Tergiet 7 zonder pygidium [Nieuwenhuijsen 2008]
KOP
1. Clypeus: rand trapeziumvormig [Nieuwenhuijsen 2008]
BORSTSTUK
1. Achterpoot: scheen is donker (er is een vorm van de soort met lichte vlekken proximaal op de schenen) [Nieuwenhuijsen 2008]
ACHTERLIJF
1. Tergiet: rostrale deel tergiet 2 donker [Nieuwenhuijsen 2008]
2. Sterniet: subgenitale plaat van opzij gezien plat en met een korte brede kiel [Nieuwenhuijsen 2008]
3. Sterniet: caudale rand subgenitale plaat iets ingesneden of recht [Nieuwenhuijsen 2008]
Literatuur
Eberhard 1970 Eberhard, W., 1970. The predatory behavior of two wasps, Agenoideus humilis (Pompilidae) and Sceliphron caementarium (Sphecidae), on the orb weaving spider Araneus cornutus (Araneidae). Psyche: A Journal of Entomology, 77(2), 243-251.Gros & Wahis 2002 Gros, E., & Wahis, R., 2002. Contribution à la connaissance des Agenioideus de la faune franco-belge (Hymenoptera, Pompilidae). Bulletin de la Société entomologique de France, 107(3), 313-334.
Nieuwenhuijsen 2008 Nieuwenhuijsen, H., 2008. De spinnendoders van Nederland (Hymenoptera: Pompilidae). Jeugdbondsuitgeverij.
Notton 2018 Notton, D., 2018. The spider wasp, Agenioideus apicalis (Hymenoptera: Pompilidae) new to Britain, and a second British record of Agenioideus sericeus. British Journal of Entomology & Natural History. 31.
Peeters et al. 2004 Peeters, T.M.J., C. van Achterberg, W.R.B. Heitmans, W.F. Klein, V. Lefeber, A.J. van Loon, A.A. Mabelis, H. Nieuwen-huijsen, M. Reemer, J. de Rond, J. Smit, H.H.W. Velthuis, 2004. De wespen en mieren van Nederland (Hymenoptera: Aculeata). – Nederlandse Fauna 6. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, Leiden, knnv Uitgeverij, Utrecht & European Invertebrate Survey – Nederland, Leiden.
Soortenregister Nederlands Soortenregister
Waarneming.nl Waarneming.nl
