Officiële naam:
Synoniemen:
INHOUD
1. Verspreiding
2. Gedrag
3. Plant relaties
4. Prooi relaties
5. Parasitaire relaties
6. Herkenning
1. VERSPREIDING
Agenioideus sericeus is een zeer zeldzame wesp in Nederland en met name in het zuiden voorkomt [2,3,4].
Tuinsoort
De soort is sinds de eerste waarneming in 2019 een jaarlijks terugkerende gast in onze tuin.
2. GEDRAG
2.1. ACTIVITEIT
De soort is actief van eind mei tot september [3]. Mogelijk bivoltien [3].
2.2. ONTWIKKELING
Nest
De soort nestelt in zanderige hellingen en de voegen van oude muren [3,7]. Het nest bestaat uit één of enkele broedcellen [7]. Waarnemingen laten zien dat de wesp zowel voor als na de jacht met de bouw van het nest begint [7].
2.3. JACHT
Een gevangen prooi wordt zij- of achterwaarts, aan de basis van de middelste poten over de grond naar het nest gesleept [7]. De spin wordt aan de spintepel het nest in getrokken [7].
3. PLANT RELATIES
3.1. VOEDSELPLANTEN
In de literatuur worden de volgende planten soorten en groepen genoemd:
Apiaceae [5] (Schermbloemenfamilie) | – |
Tuinsoorten
In de tuin staan schermbloemigen maar ik heb de soort daarop nog niet foeragerend waargenomen.
Apiaceae (Schermbloemenfamilie) | Foeniculum – Foeniculum vulgare (Venkel) Pastinaca – Pastinaca sativa (Pastinaak) |
4. PROOI RELATIES
De soort gebruikt spinnen voor haar broed [3,4,6,7].
In de literatuur worden de volgende in Nederland [1] voorkomende soorten genoemd:
Araneidae [7] (Kruisspinachtigen) | Araneus – Araneus diadematus (Kruisspin) [6,7] Zygiella – Zygiella x-notata (Venstersectorspin) [6] |
Thomisidae [7] (Krabspinnen) | |
| Linyphiidae [7] (Hangmatspinnen) | Linyphia – Linyphia triangularis (Herfsthangmatspin) [7] |
Salticidae [7] (Springspinnen) | |
Tetragnathidae | Meta [7] |
Tuinsoorten
In een eigen waarneming heb ik de wesp een gevangen spin Zygiella x-notata geobserveerd, zie hier.
Araneidae (Kruisspinachtigen) | Zygiella – Zygiella x-notata (Venstersectorspin) |
5. PARASITAIRE RELATIES
Ik heb geen literatuur referenties kunnen vinden over parasieten van deze soort.
6. HERKENNING
Lengte mannetjes: 4,5 – 6 mm
Lengte vrouwtjes: 6 – 7,5 mm
Genus
Het genus Agenioideus is te herkennen aan:
1. Kop: binnen oogrand beneden evenwijdig of licht convergerend [4]
2. Kop: antenne schacht (scapus), het eerste antennesegment, hoger ingeplant dan onderste oogrand [4]
3. Kop: voorhoofd niet bol [4]
4. Kop: kaken normaal (kort en breed) [4]
5. Kop: antennen lang en slank [4]
6. Voorvleugel: proximale rand tweede discoïdale cel met uitzakking [4]
7. Voorvleugel: pterostigma slank [4]
8. Voorvleugel: lengte ader 2r-rs <= breedte pterostigma [4]
9. Borststuk: propodeum afgerond, loopt niet uit in uitsteeksels [4]
10. Borststuk: caudale deel propodeum loopt geleidelijk over in horizontale deel en is afgerond [4]
11. Achterpoot: hechtkussen achterpoot tussen de klauwen [4]
12. Achterpoot: distale rand scheen draagt doorns van ongelijke lengte en op ongelijke onderlinge afstand [4]
13. Poten: klauwtjes vrouwtje getand of niet getand (A. sericeus getand) [4]
14. Poten: arolium klein en smal, klauwkam zwak ontwikkeld [4]
15. Delen pronotum, propodeum en eerste achterlijfssegment zonder brons- of zilverkleurige schubharen [4]
16. Lichaam hoogstens kort behaard, maar geen vacht (A. sericeus met kort haar) [4]
17. Achterlijf: tergiet 1 vaak donker, soms tergiet 2 rood (A. sericeus beide zwart) [4]
18. Achterlijf: sterniet 2 zonder dwarse groef [4]
19. Achterlijf: tergiet 6 kaal of behaard, nooit met borstelharen (A. sericeus behaard) [4]
exemplaar voor foto identificatie gevangen op 21-viii-2021, lengte ±8mm
- Antenne met 12 segmenten [4]
2. Achterlijf met 6 segmenten [4]
3. Tergiet 6 met pygidium [4]
KOP
1. Clypeus: voorrand trapeziumvormig [4,8]
2. Clypeus: zwart [4]
BORSTSTUK
1. Propodeum: oppervlak glad en bedekt met wit dons [4]
2. Poten: zwart [4]
ACHTERLIJF
1. Tergiet 2 zwart [4]
1. Antenne met 13 segmenten [4]
2. Achterlijf met 7 segmenten [4]
3. Tergiet 7 zonder pygidium [4]
KOP
1. Clypeus: rand trapeziumvormig [4]
BORSTSTUK
1. Achterpoot: scheen is donker (er is een vorm van de soort met lichte vlekken proximaal op de schenen) [4]
ACHTERLIJF
1. Tergiet: rostrale deel tergiet 2 donker [4]
2. Sterniet: subgenitale plaat van opzij gezien plat en met een korte brede kiel [4]
3. Sterniet: caudale rand subgenitale plaat iets ingesneden of recht [4]
Literatuur
1 Nederlands Soortenregister2 Waarneming.nl
3 Peeters, T.M.J., C. van Achterberg, W.R.B. Heitmans, W.F. Klein, V. Lefeber, A.J. van Loon, A.A. Mabelis, H. Nieuwen-huijsen, M. Reemer, J. de Rond, J. Smit, H.H.W. Velthuis, 2004. De wespen en mieren van Nederland (Hymenoptera: Aculeata). – Nederlandse Fauna 6. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, Leiden, knnv Uitgeverij, Utrecht & European Invertebrate Survey – Nederland, Leiden.
4 NIEUWENHUIJSEN, Hans. De spinnendoders van Nederland (Hymenoptera: Pompilidae). Jeugdbondsuitgeverij, 2008.
5 LAND, Regionalmanagement Nördliches Osnabrücker; WITT, Dipl Biol Rolf. Faunistischer Fachbeitrag.
6 Eberhard, William. (1970). The Predatory Behavior of Two Wasps, Agenoideus Humilis (Pompilidae) and Sceliphron Caementarium (Sphecidae), on the ORB Weaving Spider Araneus Cornutus (Araneidae). Psyche. 77. 10.1155/1970/18317.
7 GROS, Edgard; WAHIS, Raymond. Contribution à la connaissance des Agenioideus de la faune franco-belge (Hymenoptera, Pompilidae). Bulletin de la Société entomologique de France, 2002, 107.3: 313-334.
The spider wasp, Agenioideus apicalis (Hymenoptera: Pompilidae) new to Britain, and a second British record of Agenioideus sericeus Notton, David. (2018). The spider wasp, Agenioideus apicalis (Hymenoptera: Pompilidae) new to Britain, and a second British record of Agenioideus sericeus. British Journal of Entomology & Natural History. 31.
