INHOUD

1. Verspreiding
2. Gedrag
3. Plant relaties
4. Prooi relaties
5. Parasitaire relaties
6. Herkenning

1. VERSPREIDING

Omalus aeneus ^{[Soortenregister]} is een minder algemene wesp voorkomend in vooral Midden- en Zuid-Nederland ^{[Peeters et al. 2004],[Waarneming.nl]}.

Tuinsoort

De soort is voor het eerst in 2019 waargenomen in onze tuin.

2. GEDRAG

2.1. ACTIVITEIT

Omalus aeneus is actief van mei tot in augustus ^{[Peeters et al. 2004]}.

2.2. ONTWIKKELING

Omalus aeneus is normaal gesproken univoltien, overwinterend als larve ^{[Krombein 1967]}, maar meer dan twee generaties zijn waargenomen in Zuid-Europa ^{[Wei et al. 2014]}.

De soort is een Kleptoparasiet op kleine Pemphredonidae graafwespen uit de genera Passaloecus en
Pemphredon en Psenulus ^{[Paukkunen et al. 2015],[Peeters et al. 2004]}. Ze legt haar eitjes op de potentiële prooien van de graafwespen die ze vangen en geparasiteerd meenemen naar hun nest. Het goudwesp vrouwtje hoeft daardoor het nest van haar gastheer niet te betreden waardoor conflicten, en eventuele schade voorkomen kan worden ^{[Paukkunen et al. 2015],[Winterhagen 2015]}.

De witte semitransparente dunwandige cocons hebben een lengte van vijf millimeter ^{[Krombein 1967]}. De laatste instar is beschreven door Tormos ^{[Tormos et al. 1999]}.
Bij bepaalde nestdiameters zijn door O. aeneus geparasiteerde gastheer broedcellen zijn langer dan niet geparasiteerde cellen ^{[Fricke 1992]}.

3. PLANT RELATIES

3.1. VOEDSELPLANTEN

In de literatuur worden de volgende planten soorten en groepen genoemd:

Apiaceae [Paukkunen et al. 2015] (Schermbloemfamilie)
Euphorbiaceae [Paukkunen et al. 2015] (Wolfsmelkfamilie)

Plantensoorten buiten Nederland:

–

–

4. PROOI RELATIES

Omalus aeneus is een kleptoparasiet op diverse graafwespen ^{[Paukkunen et al. 2015],[Peeters et al. 2004]}.

In de literatuur worden de volgende in Nederland ^{[Soortenregister]} voorkomende soorten genoemd:

Spheciformes (Graafwespen)

Pemphredonidae [Morgan 1984] Passaloecus – Pa. corniger [Fardiansah et al. 2024],[Ruchin & Antropov 2019],[Paukkunen et al. 2015],[Peeters et al. 2004],[Blösch 2000],[Strumia 1997],[Woydak 1996] – Pa. eremita [Ruchin & Antropov 2019],[Paukkunen et al. 2015],[Peeters et al. 2004],[Blösch 2000],[Strumia 1997],[Lomholdt 1984],[Lomholdt 1973] – Pa. gracilis [Ruchin & Antropov 2019],[Paukkunen et al. 2015],[Peeters et al. 2004],[Blösch 2000],[Strumia 1997],[Woydak 1996],[Lomholdt 1984] – Pa. insignis [Fardiansah et al. 2024],[Strumia 1997] – Pa. singularis [Ruchin & Antropov 2019],[Paukkunen et al. 2015] Pemphredon [O’Neill & O’Neill 2018] – Pe. lethifer [Ruchin & Antropov 2019],[Paukkunen et al. 2015],[Strumia 1997 (als Pe. lethifera)],[Woydak 1996 (als Pe. lethifera)] – Pe. lugubris [Ruchin & Antropov 2019],[Paukkunen et al. 2015],[Peeters et al. 2004] – Pe. rugifer [Strumia 1997 (als Pe. rugifera)],[(!)Bohart & Menke 1976] Psenulus – Ps. pallipes [Ruchin & Antropov 2019],[Paukkunen et al. 2015],[Strumia 1997],[Woydak 1996] – Ps. schencki [Kolesnikov & Kolesnikova 1974] Stigmus [Krombein 1967]

Prooisoorten buiten Nederland:

Spheciformes (Graafwespen)

Pemphredonidae Passaloecus – Pa. cuspidatus [O’Neill & O’Neill 2018],[Strumia 1997],[Fricke 1992],[Evans 1973],[Krombein 1967] – Pa. monilicornis [Krombein 1967 (als Pa. ithacae)] – Pa. turionum [Paukkunen et al. 2015],[Blösch 2000],[Strumia 1997],[Woydak 1996]

5. PARASITAIRE RELATIES

In de literatuur worden de volgende in Nederland ^{[Soortenregister]} voorkomende soorten genoemd:

–

–

Parasitaire soorten buiten Nederland:

–

–

6. HERKENNING

Lengte mannetjes: 3 – 6 mm
Lengte vrouwtjes: 3 – 6 mm

Genus

Het genus Omalus is te herkennen aan:

1.  Achterlijf: met drie zichtbare tergieten, vaak volledig metallic ^{[Paukkunen et al. 2015]}

2. Achterlijf: tergiet III achterrand zonder tanden, en zonder inkeping ^{[Paukkunen et al. 2015]}

3. Voorvleugel: basis radiale ader voorvleugel gebogen ^{[Paukkunen et al. 2015]}

4. Mediale ader voorvleugel licht gebogen ^{[Paukkunen et al. 2015]} (dwz een hoek groter dan 90°, een sterk gebogen ader maakt een hoek van 90°)

5. Kop en mesosoma met korte beharing ^{[Paukkunen et al. 2015]}

6. Kop: slapen hoekig van boven gezien ^{[Paukkunen et al. 2015]}

7. Borststuk: metascutellum niet verhoogd ^{[Paukkunen et al. 2015]}

8. Borststuk: ventrale rand mesopleuron steekt aan onderkant zwak uit ^{[Paukkunen et al. 2015]}
rand mesopleuron punt maakt een stompe hoek ^{[Paukkunen et al. 2015]}

9. Borststuk: Fijne punctuering op mesoscutum ^{[Paukkunen et al. 2015]}

10. Borststuk: Spaarzame en fijne punctuering op pronotum (soms grover) ^{[Paukkunen et al. 2015]}

11. Poten: tarsklauwtjes met meer dan één subapicale tand ^{[Paukkunen et al. 2015]}

---

---

1. Borststuk: mesoscutum glanzend met kleine punctering of geen punctering ^{[Paukkunen et al. 2015]}

2. Achterlijf: apicale inkeping tergum 3 ondiep ^{[Paukkunen et al. 2015]}

3. Pronotum: beharing lateraal minder dan twee keer zo lang als midden ocellus diameter ^{[Paukkunen et al. 2015]}

4. Antenne: vlagsegmenten even lang of iets langer dan breed ^{[Paukkunen et al. 2015]}

---

---

–

---

1. Lichaam geheel blauw, violet of groen ^{[Paukkunen et al. 2015]}

KOP

geen kenmerken

BORSTSTUK

geen kenmerken

ACHTERLIJF

geen kenmerken

---

---

–

---

1. Lichaam dorsaal zwart, met blauwe of groene reflecties aan de zijkant ^{[Paukkunen et al. 2015]}

KOP

geen kenmerken

BORSTSTUK

geen kenmerken

ACHTERLIJF

geen kenmerken

---

---

Literatuur

^{Blösch 2000} Blösch, M., 2000. Die Grabwespen Deutschlands – Lebens‐weise, Verhalten, Verbreitung. 71. Teil. In Dahl, F.: Die Tierwelt Deutschlands. Begr.: 1925. – Keltern (Goecke & Evers). – 480 S. 341 Farbfotos. ISBN 3‐931374‐26‐2 (hardcover). DM 98,–. Zool. Reihe, 78: 353-353. https://doi.org/10.1002/mmnz.20020780208

^{Bohart & Menke 1976} Bohart, R.M. & Menke A.S., 1976. Sphecid wasps of the world: a generic revision. - University of California Press, 695 p.

^{Evans 1973} Evans, H. E., 1973. Further studies on the wasps of Jackson Hole, Wyoming (Hymenoptera, Aculeata). The Great Basin Naturalist, 147-155.

^{Fardiansah et al. 2024} Fardiansah, R., Rehling, F., Rappa, N., Dormann, C., & Klein, A. M., 2024. Host identity, nest quality, and parasitism strategy: influences on body size variation in parasitoid bees and wasps. Authorea Preprints.

^{Fricke 1992} Fricke, J. M., 1992. Factors Influencing Length and Volume of Cells Provisioned by Two Passaloecus Species (Hymemoptera: Sphecidae). The Great Lakes Entomologist, 25(2), 8.

^{Kolesnikov & Kolesnikova 1974} Kolesnikov, V. A., & Kolesnikova, N. A. 1974. On the biology of Psenulus. Zashchita Rastenii, 1974, No. No.9, 50

^{Krombein 1967} Krombein, K.V., 1967. Trap-nesting wasps and bees. Life histories, nests and associates. - Washington, DC Smithsonian Inst. Press, 570p.

^{Lomholdt 1973} Lomholdt, O. (1973). Biological observations on the digger-wasp Passaloecus eremita Kohl. Videnskabelige meddelelser fra Dansk naturhistorisk forening i København, 136, 29-41.

^{Lomholdt 1984} Lomholdt, O., 1984. The Sphecidae (Hymenoptera) of Fennoscandia and Denmark. Fauna Entomologica Scandinavica, 4.1: 2.

^{Morgan 1984} Morgan, D., 1984. Cuckoo-wasps. Hymenoptera, Chrysididae. Royal Entomological Society of London. Handbooks for the identification of British insects Volume 6 Part 5. 37p

^{Paukkunen et al. 2015} Paukkunen, J., Berg, A., Soon, V., Ødegaard, F., & Rosa, P., 2015. An illustrated key to the cuckoo wasps (Hymenoptera, Chrysididae) of the Nordic and Baltic countries, with description of a new species. ZooKeys, (548), 1.

^{Peeters et al. 2004} Peeters, T.M.J., C. van Achterberg, W.R.B. Heitmans, W.F. Klein, V. Lefeber, A.J. van Loon, A.A. Mabelis, H. Nieuwen-huijsen, M. Reemer, J. de Rond, J. Smit, H.H.W. Velthuis, 2004. De wespen en mieren van Nederland (Hymenoptera: Aculeata). – Nederlandse Fauna 6. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, Leiden, knnv Uitgeverij, Utrecht & European Invertebrate Survey – Nederland, Leiden.

^{Ruchin & Antropov 2019} Ruchin, A. & Antropov, A., 2019. Wasp fauna (Hymenoptera: Bethylidae, Chrysididae, Dryinidae, Tiphiidae, Mutillidae, Scoliidae, Pompilidae, Vespidae, Sphecidae, Crabronidae & Trigonalyidae) of Mordovia State Nature Reserve and its surroundings in Russia. Journal of Threatened Taxa. 11. 13195-13250. 10.11609/jott.4216.11.2.13195-13250.

^{Soortenregister} Nederlands Soortenregister

^{Strumia 1997} Strumia, F., 1997. Alcune osservazioni sugli ospiti di imenotteri crisididi (Hymenoptera: Chrysididae). Frustula Entomologica, NS, 20(33), 178-183.

^{Tormos et al. 1999} Tormos, J., Krombein, K. V., Asís, J. D., & Gayubo, S. F., 1999. Description of preimaginal instars of four species of Elampini, with some notes on the phylogenetic importance of larval characters in this tribe (Hymenoptera: Chrysididae), Entomological contributions in memory of Byron A. Alexander (Issue 24, p. iii). Natural History Museum, the University of Kansas, p151-155. https://www.biodiversitylibrary.org/page/3272523

^{Waarneming.nl} Waarneming.nl

^{Wei et al. 2014} Wei, N. S., Rosa, P., Liu, J. X., & Xu, Z. F., 2014. The genus Omalus Panzer, 1801 (Hymenoptera, Chrysididae) from China, with descriptions of four new species. ZooKeys, (407), 29–54. https://doi.org/10.3897/zookeys.407.7531

^{Winterhagen 2015} Winterhagen, P., 2015. Strategy for sneaking into a host's home: The cuckoo wasp Omalus biaccinctus (Hymenoptera: Chrysididae) inserts its eggs into living aphids that are the prey of its host. European Journal of Entomology, 112(3), 557.

^{Woydak 1996} Woydak, H., 1996. Hymenoptera Aculeata Westfalica Familia: Sphecidae (Grabwespen), 3-135.

Citatie

Krischan, O.R., 2025. Omalus aeneus. Kerfdier, www.kerfdier.nl. Geraadpleegd op 19 april 2025.

Wijzigingshistorie...